Różnice między psychoterapeutą a psychoanalitykiem

Z roku na rok świadomość na temat zdrowia i zaburzeń psychicznych znacząco wzrasta. Niemniej jednak wciąż wiele osób, które borykają się z różnymi problemami, nie wie, do jakiego specjalisty powinna się udać. Mimo tego, że psychoterapeuta i psychoanalityk zajmują się tym samym obszarem, czyli ludzką psychiką, w ich pracy możemy zauważyć pewne różnice. Jak wygląda praca psychoanalityka i z jakimi problemami ten specjalista może pomóc? Wyjaśniamy.

Psychoterapeuta a psychoanalityk - czym różnią się te dwa zawody?

Główne różnice między psychoterapeutą a psychoanalitykiem wynikają z obszarów, na które specjaliści kierują swoją uwagę, dostosowanymi do tego technikami pracy, settingiem oraz przygotowaniem terapeutów do takiej pracy.

Aby zostać psychoanalitykiem/psychoterapeutą należy odbyć obowiązkowe szkolenie w wybranym podejściu terapeutycznym m.in.: psychoanalitycznym, humanistycznym, poznawczo-behawioralnym, psychodynamicznym lub innym. Każde szkolenie obejmuje część teoretyczną, superwizyjną i doświadczenie własne. Wymagania szkoleniowe różnią się i są wyznaczane przez towarzystwa skupiające terapeutów danego nurtu. Istotne różnice dotyczą własnej psychoterapii i superwizji. Szkolenie teoretyczne ilościowo (godzinowo) jest podobne w różnych nurtach. 

W szkoleniu psychoanalitycznym niezbędnym warunkiem jest poddanie się własnej psychoanalizie w wymiarze minimum 6 lat, co przekłada się na ok. 800 godzin analizy własnej w przypadku psychoanalityków i 500 godzin w przypadku terapeutów psychoanalitycznych. Osoby szkolące się odbywają własną psychoanalizę, która co do zasady niczym nie różni się od analizy leczonych przez nich pacjentów. Przejście analizy szkoleniowej umożliwia psychoanalitykowi rozwiązanie własnych problemów, dzięki czemu nie będą one przeszkodą w leczeniu innych ludzi.

Cechą charakterystyczną szkolenia psychoanalitycznego jest też poddawanie się cotygodniowej indywidualnej superwizji w okresie całego szkolenia trwającego kilka lat. Wymogi superwizyjne w szkoleniu psychoterapeutycznym różnią się w zależności od szkół i obejmują znacznie mniejszą ilość godzin, m.in. mogą to być comiesięczne superwizje w małej grupie.

Obszary działania psychoterapeuty a psychoanalityka

W psychoterapii cel jest skoncentrowany w większym stopniu na rozwiązaniu konkretnego problemu (np. trudności w związkach lub w pracy), zaradzeniu depresji lub zaburzeniom lękowym poprzez opanowanie różnych technik pomagających radzić sobie z trudnymi emocjami. Psychoterapeuta odwołuje się do świadomych myśli i przekonań pacjenta. Elementy relacji terapeutycznej, takie jak przeniesienie i przeciwprzeniesienie pozostają w tle, a ich interpretacja ustępuje miejsca interwencjom nakierowanym na bardziej bezpośrednie rozwiązywanie trudności pacjenta. Dostosowana jest do tego organizacja procesu terapii i techniki terapeutyczne. Sesje psychoterapeutyczne odbywają się co 1 lub 2 tygodnie, nie jest wymagana stałość terminów, a czas terapii jest ustalony z góry lub ograniczony uzyskaniem pozytywnego efektu.

Zarówno psychoanaliza, jak i psychoterapia psychoanalityczna zaliczane są do tzw. psychologii głębi, które skupiają się na procesach intrapsychicznych, a tym samym są głębokim i intensywnym procesem badania umysłu. Większa część naszego umysłu jest nieświadoma i dostępna jedynie poprzez psychoanalizę. Treści wyparte do nieświadomości mają znaczenie dla funkcjonowania człowieka i wywierają nieuświadomiony wpływ na podejmowane przez niego decyzje, przeżywane emocje, cechy osobowości. Czasem konflikty pomiędzy popędami a superego są tak silne, że stają się przyczyną cierpienia, gorszego funkcjonowania lub zaburzenia psychicznego. Ego nie jest w stanie, nawet mimo prób, dojść przyczyn dysfunkcji, ponieważ jego korzenie znajdują się w nieświadomości. 

Głównymi narzędziami badania psychoanalitycznego jest metoda swobodnych skojarzeń, analiza fantazji pacjenta, snów, koncentracja na bieżących doświadczeniach emocjonalnych przeżywanych w  relacjach, wrażliwość analityka na procesy nieświadome.  Niezbędna jest stałość i częstość spotkań (4-5 razy w tygodniu). Psychoanaliza i terapia psychoanalityczna tworzą warunki, w których nieświadomość może być poznana, a szkolenie analityczne zapewnia analitykowi dostęp do nieświadomych procesów zarówno własnych, jak i pacjenta.

Psychoanalitycy, między innymi z Gabinetu psychoterapeutycznego Ewa Domańska-Klimek są również członkami Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Psychoanalitycznej.

Jakimi trudnościami zajmuje się psychoanalityk?

Psychoanaliza i psychoterapia psychoanalityczna są dla tych, którzy czują się uwięzieni w powracających problemach psychicznych przeszkadzających im w doświadczaniu radości bycia z partnerem, rodziną, przyjaciółmi, czy też sukcesu i spełnienia w pracy oraz normalnych codziennych zadaniach. Źródła takich problemów często sięgają głębiej niż normalna samoświadomość. 

Lęki, zahamowania i depresje są oznaką wewnętrznych konfliktów. Prowadzą do trudności w relacjach, a nieleczone mogą mieć duży wpływ na dokonywane osobiste i zawodowe wybory. Analitycy są specjalistami w dostrzeganiu nieświadomej części komunikatu pacjenta i właściwym odpowiadaniu na te komunikaty, dzięki czemu pomagają w rozwiązywaniu emocjonalnych konfliktów oraz problemów leżących u podłoża przejawianych objawów utrudniających dalszy rozwój psychiczny.  Rozmowa z psychoanalitykiem w bezpiecznej atmosferze pozwoli pacjentowi stawać się coraz bardziej świadomym różnych fragmentów jego dotychczas nieznanego świata wewnętrznego (myśli i uczuć, wspomnień i marzeń), a tym samym przyniesie mu ulgę w bólu psychicznym, wesprze rozwój osobowości i samoświadomości, która z kolei wzmacnia jego zaufanie do siebie w realizowaniu obranych celów życiowych. Te pozytywne efekty psychoanalizy będą trwały i prowadziły do dalszego rozwoju na długo po jej zakończeniu.

Terapia psychoanalityczna znajduje zastosowanie w leczeniu wielu problemów natury psychicznej. Przede wszystkim skierowana jest do osób, których objawy mogą wynikać z zaburzeń osobowości. Dlatego też z pomocy psychoanalityka warto skorzystać, gdy odczuwamy lęki i fobie, trudności w relacjach z innymi lub brak satysfakcji z życia.

Psychoanalityk zajmuje się również zaburzeniami w zakresie:

• Depresji,
• Samotności,
• Lęku,
• Współuzależnienia,
• Przewlekłego stresu,
• Zaburzeń odżywiania,
• Żałoby,
• Syndromu DDA,
• Traumy,
• Wypalenia zawodowego,

Psychoanaliza dodatkowo zalecana jest osobom zmagającym się z różnego rodzaju kryzysami: egzystencjalnymi, rozwojowymi. Dzięki temu, że podczas terapii psychoanalitycznej dąży się do głębokiej przemiany osobowości pacjenta, może ona pomóc w przejęciu kontroli nad własnym życiem.